Νότης Μαριάς: Η αποικιοκρατική Δανειακή Σύμβαση του πρώτου μνημονίου

Γράφει ο Νότης  Μαριάς

Ολοκληρώνοντας το οδοιπορικό μας πίσω στο χρόνο με αφορμή τη συμπλήρωση 15 χρόνων από το πρώτο μνημόνιο στο άρθρο μας αυτό θα αναλύσουμε την αποικιοκρατική Δανειακή Σύμβαση Ελλάδας-κρατών ευρωζώνης που υπέγραψε η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου το 2010.

Κύρια στοιχεία της δανειακής σύμβασης ήταν η εφαρμογή του αγγλικού δικαίου, η δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της ΕΕ για την επίλυση διαφορών μεταξύ των δανειστών και της χώρας μας και η παραίτηση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ από την ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας υποθηκεύοντας έτσι στους δανειστές την κατά τα άλλα ακατάσχετη δημόσια περιουσία, όπως αναλύσαμε εκτεταμένα και στο βιβλίο μας «Το Μνημόνιο της Χρεοκοπίας και ο Άλλος Δρόμος-Πειραματόζωον η Ελλάς», Εκδόσεις Λιβάνη Αθήνα 2011, σελ. 244-265.

Ευθύς λοιπόν αμέσως μετά την κατάθεση στη Βουλή στις 4 Ιουνίου 2010 της σύμβασης Ελλάδας-κρατών ευρωζώνης από τον τότε υπουργό Οικονομικών οπότε και έγινε γνωστό το περιεχόμενο της εν λόγω σύμβασης με άρθρο μας(Επίκαιρα 17/6/2010, σελ. 28-29) αλλά και με παρεμβάσεις μας στα ΜΜΕ(Flash10/6/2010, Mega Σαββατοκύριακο 13/6/2010) αποκαλύψαμε πρώτοι τον αποικιοκρατικό χαρακτήρα της εν λόγω Δανειακής Σύμβασης που ήταν πρωτοφανής για τα παγκόσμια δεδομένα και φυσικά συνιστούσε ευθεία παραβίαση της συνταγματικής τάξης της χώρας μας.

Έτσι αν και κανένας από τους δανειστές δεν εφάρμοζε  το αγγλικό δίκαιο αφού επρόκειτο για χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης όπου ισχύει το δίκαιο των κωδίκων, η δανειακή σύμβαση επέβαλε ως εφαρμοστέο δίκαιο το αγγλικό δίκαιο. Η λύση αυτή επιβλήθηκε από τους δανειστές διότι το αγγλικό δίκαιο είναι δίκαιο που εφαρμόζει το δίκαιο των δικαστικών αποφάσεων των αγγλικών δικαστηρίων που έχουν διαμορφώσει μια νομολογία επί εκατονταετίες η οποία είναι ιδιαίτερα σκληρή έναντι του οφειλέτη και υπερασπίζεται κυρίως τα δικαιώματα του δανειστή.

Επιπλέον σύμφωνα με το άρθρο 14.5 της δανειακής σύμβασης ο Δανειολήπτης, δηλαδή η Ελλάδα, «αμετάκλητα και άνευ όρων» παραιτήθηκε «από κάθε ασυλία που έχει ή πρόκειται να αποκτήσει, όσον αφορά τον ίδιο ή τα περιουσιακά του στοιχεία από νομικές διαδικασίες σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμούς, της ασυλίας όσον αφορά την άσκηση αγωγής, δικαστική απόφαση ή άλλη διαταγή, κατάσχεση, αναστολή εκτέλεσης δικαστικής απόφασης ή προσωρινή διαταγή και όσον αφορά την εκτέλεση και επιβολή κατά των περιουσιακών στοιχείων του στο βαθμό που δεν το απαγορεύει αναγκαστικός νόμος».

Μάλιστα σύμφωνα με το σημείο 11 του Υποδείγματος νομικής γνωμοδότησης που υπέγραψε η ελληνική πλευρά «ούτε ο Δανειολήπτης ούτε τα περιουσιακά του στοιχεία έχουν ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας ή διαφορετικά λόγω της δικαιοδοσίας, κατάσχεσης-συντηρητικής ή αναγκαστικής- ή αναγκαστικής εκτέλεσης σε σχέση με οποιαδήποτε ενέργεια ή διαδικασία σχετικά με τη Σύμβαση».

Θα πρέπει στο σημείο αυτό να επισημανθεί ότι η ασυλία λόγω εθνικής κυριαρχίας έχει δύο διαστάσεις.

Εκλαμβάνεται ως ασυλία δικαιοδοσίας και ως ασυλία εκτελέσεως. Σε παλαιότερες εποχές ίσχυε η απόλυτη ασυλία των κρατών η οποία στην πορεία περιορίστηκε στην ευθύνη του κράτους από τις λεγόμενες κυριαρχικές πράξεις του. Έτσι  διαμορφώθηκε διεθνές έθιμο σύμφωνα με το οποίο απαγορεύεται η αναγκαστική εκτέλεση σε περιουσιακά στοιχεία του κράτους που προορίζονται για δημόσιους σκοπούς.

Όπως προαναφέραμε σύμφωνα με το άρθρο 14(1) η Δανειακή Σύμβαση διέπεται και ερμηνεύεται σύμφωνα με το αγγλικό δίκαιο. Σε σχέση με την ασυλία κυριαρχίας των κρατών ήδη από το 1978 στο Ηνωμένο Βασίλειο (Βρετανία) έχει εκδοθεί η StateImmunityAct. Σύμφωνα με το άρθρο 1 της εν λόγω νομοθετικής πράξης ένα κράτος διαθέτει δικαιοδοτική ασυλία στο Ηνωμένο Βασίλειο την οποία τα δικαστήριά του οφείλουν να σεβαστούν ακόμη και σε περίπτωση ερημοδικίας του ενδιαφερομένου κράτους. Βεβαίως σε περίπτωση ρητής παραίτησης του ενδιαφερομένου κράτους από τη δικαιοδοτική ασυλία και την ασυλία εκτελέσεως αίρεται νόμιμα η ισχύουσα με βάση την StateImmunityAct «κυριαρχική ασυλία».

Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της Ελλάδας. Μάλιστα οι δανειστές για να είναι διασφαλισμένοι πλήρως για το νόμιμο της άρσης της ασυλίας κυριαρχίας εκ μέρους της Ελλάδας απαίτησαν να υπάρχει σχετική γνωμοδότηση του νομικού συμβούλου του υπουργείου δικαιοσύνης και του νομικού συμβούλου του υπουργείου οικονομικών. Για τον λόγο αυτόν στο παράρτημα 4 της Δανειακής Σύμβασης υπήρχε υπόδειγμα νομικής γνωμοδότησης που όφειλαν να υπογράψουν οι ως άνω νομικοί σύμβουλοι είτε κατά την αίτηση χορήγησης του πρώτου δανείου, είτε και για κάθε άλλη επόμενη αίτηση χορήγησης δανείου. Η σπουδαιότητα της χορήγησης της σχετικής  γνωμοδότησης φαίνεται πέραν των άλλων και από το γεγονός ότι η Δανειακή Σύμβαση τίθεται σε εφαρμογή όχι από της υπογραφής της από τα συμβαλλόμενα μέρη αλλά από τη στιγμή της εν συνεχεία χορήγησης της σχετικής ως άνω γνωμοδότησης.

Ασυλία δικαιοδοσίας (δικαιοδοτική ασυλία) σημαίνει ότι, ενόψει του διεθνούς εθίμου που έχει δημιουργηθεί και για την προστασία της αρχής της κυριαρχικής ισότητας των κρατών, κανένα κράτος δεν μπορεί να εναχθεί παρά μόνο ενώπιον των δικών του δικαστηρίων, εξαιρουμένων ορισμένων περιπτώσεων που αφορούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Σύμφωνα με το άρθρο 14(2) και 14(3) της Δανειακής Σύμβασης οποιαδήποτε διαφορά σε σχέση με τη νομιμότητα, την ισχύ, την ερμηνεία ή την εκτέλεση της σύμβασης υποβάλλεται στην αποκλειστική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της ΕΕ οι αποφάσεις του οποίου είναι πλήρως δεσμευτικές και εκτελεστές από τα συμβαλλόμενα μέρη.  Δεδομένου όμως ότι σύμφωνα με το άρθρο 273 ΣΛΕΕ, το Δικαστήριο της ΕΕ κρίνει στην προκειμένη περίπτωση μόνο διαφορές μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ, η ελληνική παραίτηση από τη δικαιοδοτική ασυλία έγινε προκειμένου να μπορεί να εναχθεί η Ελλάδα ενώπιον δικαστηρίων άλλου κράτους μέλους και κατά προτίμηση της Βρετανίας ή της Γερμανίας από την δανείστρια γερμανική τράπεζα KfW.

Ασυλία εκτελέσεως σημαίνει απαγόρευση αναγκαστικής εκτέλεσης (κατάσχεση, πλειστηριασμός κλπ) κατά της δημόσιας περιουσίας ενός κράτους, δηλαδή εκείνων των περιουσιακών στοιχείων τα οποία εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς.  Ήδη με βάση το δημόσιο διεθνές δίκαιο αλλά και το ελληνικό δίκαιο επιτρέπεται η αναγκαστική εκτέλεση για χρηματικές απαιτήσεις κατά της ιδιωτικής περιουσίας του ελληνικού δημοσίου. Πρέπει όμως να επισημανθεί ότι στην περίπτωση αυτή επιτρέπεται η αναγκαστική κατάσχεση μόνο όσων περιουσιακών στοιχείων του ελληνικού κράτους επιτρέπεται αντίστοιχα και η μεταβίβαση κατά τους κανόνες του ουσιαστικού δικαίου.

Έτσι δεν επιτρέπεται σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο η κατάσχεση πραγμάτων εκτός συναλλαγής στα οποία περιλαμβάνονται κοινά σε όλους πράγματα (π.χ.  θάλασσα), κοινόχρηστα πράγματα (π.χ. νερά με αέναη ροή, πλατείες, λιμάνια, μεγάλες λίμνες) και πράγματα που εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς όπως νοσοκομεία κλπ.

Σύμφωνα με το εθιμικό δημόσιο διεθνές δίκαιο στις περιπτώσεις που υπάρχει δικαιοδοτική ασυλία η οποία εμποδίζει τα εθνικά δικαστήρια να εκδικάσουν αγωγή εναντίον αλλοδαπού δημοσίου, υπάρχει αντιστοίχως και ασυλία αναγκαστικής εκτελέσεως.

Ταυτόχρονα όμως η παραίτηση του ξένου κράτους από τη δικαιοδοτική ασυλία του δεν αρκεί για να μην ισχύει αντιστοίχως η ασυλία (του) αναγκαστικής εκτέλεσης, για την άρση της οποίας απαιτείται αυτοτελής παραίτησή του.

Για το λόγο αυτό οι δανειστές-κράτη μέλη της Ευρωζώνης επέβαλαν να παραιτηθεί η χώρα μας τόσο από τη δικαιοδοτική ασυλία όσο και από την ασυλία εκτελέσεως.

Το γεγονός ότι στη Δανειακή Σύμβαση εφαρμόζεται το αγγλικό δίκαιο σε συνδυασμό με την ελληνική παραίτηση από την  «ασυλία εκτελέσεως» σημαίνει ότι σε περίπτωση μη εξόφλησης των δανειακών υποχρεώσεων εκ μέρους της Ελλάδας τα κράτη της Ευρωζώνης και η δανείστρια γερμανική τράπεζα KfW  μπορούν να κατάσχουν και να εκπλειστηριάσουν ακόμη και τα ακατάσχετα περιουσιακά στοιχεία της χώρας μας, ανυπολόγιστης υλικής και πολιτιστικής αξίας. Έτσι δεν ήταν καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι τα γερμανικά ταμπλόιτ της εποχής μας καλούσαν να πουλήσουμε την Ακρόπολη ή την Κέρκυρα ή άλλα νησιά προκειμένου να ξεπληρώσουμε τα δάνειά μας (www.tovima.gr 5/3/2010).

Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην

Ευρωβουλευτής και Βουλευτής Ηρακλείου, notismarias@gmail.com

 

 

 

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Bigpost.gr

Ακολουθήστε το Bigpost.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις